ΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ, ΚΙΝΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ...ΑΥΤΟΡΥΘΜΙΣΗ

.

Καταστροφικό πάθος και θέαμα
Στιγματισμός, κινδυνολογία και εξιδανίκευση, ένας αφόρητος αχταρμάς
Της Φωτεινής Τσαλίκογλου (ΤΑ ΝΕΑ, 12/06/2008)
«Ηδονή,ανάμεικτη με φρίκη,ένα παράξενο κακό». Η άγρια δολοφονία του γνωστού ηθοποιού και ο τρόπος που αυτή προβλήθηκε θυμίζει τον στίχο του Βaudelaire.

Η ιστορία του καταστροφικού πάθους προσφέρθηκε στη μικρή οθόνη. Κι αυτή την πήρε στα χέρια της, την ευτέλισε, την κακοποίησε με τον τρόπο που μόνον εκείνη γνωρίζει. Το θέμα από μόνο του έχει όλα τα στοιχεία για να διακινήσει, δηλαδή να πουλήσει. Άνομο πάθος, υπέρβαση ορίων, σεξουαλικότητα, χρήση απαγορευμένων ουσιών. Τι μένει για να εκστασιασθεί το φιλοθεάμον κοινό; Τι μένει ώστε να απολαύσει (ναι, να απολαύσει!) εκ του ασφαλούς τη φαντασίωση της υπέρβασης των ορίων μέσω ανομολόγητων ταυτίσεων με τον δράστη και το θύμα; Τι μένει για να αποδράσει από την πραγματικότητα που εξουθενώνει με τους κανόνες, τη μιζέρια, τη φτώχεια της; Η συγκυρία μιας ολοένα και πιο δύσκολης ζωής που καθημερινά φέρνει σε επαφή το άτομο με σενάρια ενός επικείμενου αφανισμού του, κάνει ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη απόδρασης. Οι περισσότεροι «ξεπληρώνουν», όπως λέει ο Σιοράν, «με την κοινοτοπία το επιπλέον αίμα που ονειρεύτηκαν».

To συμβάν ενσωματώθηκε στη λογική της κοινωνίας του θεάματος. Τροφή και θέαμα το δολοφονικό πάθος αλλά και ο θρήνος της μάνας. Το συνονθύλευμα ενός δήθεν σεβασμού του δικαιώματος στη διαφορετικότητα και μιας δήθεν προάσπισης των «προσωπικών δεδομένων» του θύματος μαζί με μια άνευ όρων και ορίων ηθικολογία και ηθικό πανικό. Στιγματισμός, κινδυνολογία και εξιδανίκευση. Ένας αφόρητος αχταρμάς. «Όσοι ζουν έτσι κινδυνεύουν να έχουν τέτοιο τέλος!», «το καλύτερο παιδί ήταν», «συλλέκτης εραστών της μιας νύχτας ήταν», «η μύτη κατεστραμμένη από τη χρήση», «μην τα λέμε αυτά τώρα που γίνεται η κηδεία... με τρόπο να τα λέμε». Με τρόπο για να υποδαυλίζεται ακόμα πιο πολύ η φαντασία, η ηδονοβλεψία της σκέψης, η νοερή αναπαράσταση ακατονόμαστων οργίων. Και μια μάνα που δεν γνωρίζει, κι εμείς συνένοχοι στο φοβερό μυστικό, και στην περιφρούρηση του θρήνου της μάνας, που και αυτή όμως ξεσκίζεται μέσα από τις ερμηνείες (σκληρή γυναίκα, δεν πήγαινε στο θέατρο να τον δει!!! απών ο πατέρας). Ιδού η εύκολη στην αγριότητά της ψυχολογική ερμηνευτική. Δίχως ίχνος σεβασμού όχι μόνο στο πρόσωπο του εκλιπόντος αλλά και σε αυτή τούτη την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Μια απελπισία δηλαδή, να θες να κλείσεις τα αυτιά και τα μάτια σου και να ουρλιάξεις «έλεος», βουλώστε το πια!

Πυλώνες της κοινωνίας του θεάματος και πάλι οι τηλεοπτικοί ειδικοί, με τον μανδύα της επιστημοσύνης τους να νομιμοποιούν την ήττα της σκέψης. Ο επιστημονικός λόγος να υποκύπτει και πάλι στη σαγήνη της εικόνας συμμετέχοντας στην παραγωγή μιας βολικής και παραπλανητικής μη αλήθειας. Ψυχίατροι και λοιποί ειδικοί αναλαμβάνουν να ολοκληρώσουν ό,τι ξεκίνησε το τηλε-ρεπορτάζ. Η πολυπλοκότητα ενταφιάζεται με τις ευλογίες της «επιστήμης» και η αλήθεια πάει για μια ακόμα φορά σεργιάνι στην ακρογιαλιά. Και τι δεν ειπώθηκε! «Σφραγίδα η ομοφυλοφιλία! Προϊόν του δημιουργού! Με αυτήν γεννιέται το 10% των ανθρώπων». Έκπληξη μού προκάλεσε η μη αντίδραση των ίδιων των ομοφυλόφιλων στην ανασύσταση ενός μη τεκμηριωμένου νεο-βιολογισμού που αναπαράγει επιστημονικά παρωχημένες και ιδεολογικά επικίνδυνες θέσεις του περασμένου αιώνα. Ομοφυλοφιλία, η αλλοτινή αμαρτία, που έγινε εν συνεχεία «αρρώστια», για να καταλήξει, πασπαλισμένη με μια ρητορεία περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε «βιολογικό δεδομένο». Νεο-βιολογισμός που αγνοεί τον επιστημονικά τεκμηριωμένο πολυπαραγοντισμό της ομοφυλοφιλίας. Κανένα γονίδιο, καμία μάνα, κανένα στερητικό περιβάλλον, κανένας παράγοντας δεν αρκεί από μόνος του για να εξηγήσει τις εκφάνσεις της συμπεριφοράς μας. Κατασκευάζοντας την ομοφυλοφιλία ως παρεκκλίνουσα κατηγορία προϋποθέτουμε κατ΄ αντιδιαστολή την ύπαρξη μιας κανονικής φυσιολογικότητας, που υφίσταται μόνο στο κεφάλι μας. Σε κάθε περίπτωση η αντινομία κληρονομικότητα- περιβάλλον θεωρείται σήμερα ξεπερασμένη. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας τα γονίδια και το περιβάλλον εμπλέκονται σε ένα σύνολο αλληλένδετων αλληλεπιδράσεων.

Πολλά απομένει ακόμα να μάθουμε σχετικά με τις συμπεριφορές και τις επιλογές μας. Η πολυπλοκότητα όμως δεν αντέχεται. Η πολυμορφία της «φυσιολογικής» σεξουαλικής ζωής μας, τα ανεξάντλητα σενάρια που τη διατρέχουν, δημιουργεί ένταση, φόβο, απορία. Ένα τέτοιο έγκλημα μοιραία τα φέρνει στο προσκήνιο. Χρειάζεται η εξομάλυνση. Μεσω της υπερπροβολής η αγριάδα να εξημερωθεί. Το πολύ φως να συσκοτίσει. Να λησμονηθεί η αλήθεια όσων έγραφε ο Φρόυντ στον «Πολιτισμό ως πηγή δυστυχίας». «Το αίσθημα της ευτυχίας που προκύπτει από την ικανοποίηση μιας αδάμαστης, από το Εγώ, ενορμητικής κίνησης, είναι ασύγκριτα εντονότερο από την ικανοποίηση μιας εξημερωμένης ενόρμησης».

H Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

.

Το ΕΣΡ για την κάλυψη της δολοφονίας Σεργιανόπουλου
Ελεύθερος Τύπος, 10.06.08
Με αφορμή τον τρόπο μετάδοσης, από τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, εκπομπών, σχετικών με τη δολοφονία του ηθοποιού Νίκου Σεργιανόπουλου και το σεισμό στους νομούς Ηλείας και Αχαΐας, το ΕΣΡ εξέδωσε δελτίο τύπου, στο οποίο επισημαίνει ότι «η αυτορύθμιση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, μέσω των εσωτερικών επιτροπών δεοντολογίας, αποτελεί πρόσφορο μέτρο για την αποφυγή μετάδοσης εκπομπών που παραβιάζουν το νόμο, και προλαμβάνει φαινόμενα, που υποβαθμίζουν την ποιότητα των εκπομπών, προσβάλουν την προσωπικότητα ή τη μνήμη πολιτών και προκαλούν πόνο, αγωνία ή πανικό στο κοινό».