.
Οικογενειακοί δεσμοί υπάρχουν και στις σχέσεις ομοφυλοφίλων και αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αναγνωριστεί και στην Κύπρο.
Οικογενειακοί δεσμοί υπάρχουν και στις σχέσεις ομοφυλοφίλων και αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αναγνωριστεί και στην Κύπρο.
Η Επίτροπος Διοικήσεως Ηλιάνα Νικολάου, με μια έκθεση σταθμό, ανοίγει το μεγάλο κεφάλαιο της αναγνώρισης του "γάμου" και του συμφώνου συμβίωσης μεταξύ ομοφύλων αντρών και γυναικών, με αφορμή παράπονο Ινδού, ο οποίος έχει καταχωρήσει σχέση Συμβίωσης (Civil Partnership Registration), με Άγγλο υπήκοο, μόνιμο κάτοικο Κύπρου. Εισηγείται την αναγνώριση των "γάμων" και των συμφώνων συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών, διαπιστώνοντας διακρίσεις εις βάρος τους.
Ο Ινδός που υπέβαλε παράπονο, είχε ζητήσει άδεια παραμονής, ως νόμιμος σύντροφος Ευρωπαίου πολίτη και παραχώρηση όλων των δικαιωμάτων που πηγάζουν από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2004/38/ΕΚ, και επιτρέπει στους Ευρωπαίους πολίτες και στα μέλη των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών.
Το αίτημα του Ινδού απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία της Κύπρου δεν αναγνωρίζονται οι γάμοι μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου. Ο αλλοδαπός αρνήθηκε να υποβάλλει αίτηση για άδεια παραμονής ως επισκέπτης, επιμένοντας να αναγνωριστεί ως μέλος της οικογένειας Ευρωπαίου πολίτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ινδός και ο Άγγλος σύντροφός του, είναι διευθυντές εταιρείας που συστάθηκε στην Κύπρο, ενώ ο "γάμος" τους έγινε στην Αγγλία νομίμως σύμφωνα με το Αγγλικό Δίκαιο.
Ο Ινδός που υπέβαλε παράπονο, είχε ζητήσει άδεια παραμονής, ως νόμιμος σύντροφος Ευρωπαίου πολίτη και παραχώρηση όλων των δικαιωμάτων που πηγάζουν από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2004/38/ΕΚ, και επιτρέπει στους Ευρωπαίους πολίτες και στα μέλη των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών.
Το αίτημα του Ινδού απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία της Κύπρου δεν αναγνωρίζονται οι γάμοι μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου. Ο αλλοδαπός αρνήθηκε να υποβάλλει αίτηση για άδεια παραμονής ως επισκέπτης, επιμένοντας να αναγνωριστεί ως μέλος της οικογένειας Ευρωπαίου πολίτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ινδός και ο Άγγλος σύντροφός του, είναι διευθυντές εταιρείας που συστάθηκε στην Κύπρο, ενώ ο "γάμος" τους έγινε στην Αγγλία νομίμως σύμφωνα με το Αγγλικό Δίκαιο.
Τι λέει ο Οδηγία
Η οδηγία 2004/38/ΕΚ δίνει το δικαίωμα σε κάθε Ευρωπαίο πολίτη να διαμένει και να εργάζεται σε κάθε χώρα μέλος, παραχωρώντας το ίδιο δικαίωμα και στα μέλη της οικογενείας τους, ανεξαρτήτως υπηκοότητας. Μέλη της οικογένειας, για σκοπούς της οδηγίας, θεωρούνται και οι "σύντροφοι" ανδρών και γυναικών, σε ετερόφυλες ή ομόφυλες σχέσεις.
Η οδηγία της ΕΕ ενσωματώθηκε στο Κυπριακό Δίκαιο με το Νόμο Ν.7(Ι)2007. Επειδή όμως η Κυπριακή Νομοθεσία δεν αναγνωρίζει το "σύμφωνο συμβίωσης" ως ισοδύναμο του γάμου, δεν θεωρεί μέλη της οικογένειας Ευρωπαίου πολίτη τον σύντροφό του ή την σύντροφό της, σε ομόφυλες σχέσεις. Ωστόσο αναγνωρίζει δικαιώματα στους συντρόφους σε ετερόφυλες σχέσεις ακόμα και όταν δεν υπάρχει γάμος, αλλά η σχέση μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι διαρκής.
Η οδηγία της ΕΕ ενσωματώθηκε στο Κυπριακό Δίκαιο με το Νόμο Ν.7(Ι)2007. Επειδή όμως η Κυπριακή Νομοθεσία δεν αναγνωρίζει το "σύμφωνο συμβίωσης" ως ισοδύναμο του γάμου, δεν θεωρεί μέλη της οικογένειας Ευρωπαίου πολίτη τον σύντροφό του ή την σύντροφό της, σε ομόφυλες σχέσεις. Ωστόσο αναγνωρίζει δικαιώματα στους συντρόφους σε ετερόφυλες σχέσεις ακόμα και όταν δεν υπάρχει γάμος, αλλά η σχέση μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι διαρκής.
Ατομικό Δικαίωμα
Η Επίτροπος Διοικήσεως στην έκθεση της σημειώνει πως "το δικαίωμα επιλογής συντρόφου και σύναψης γάμου, εμπίπτει στη σφαίρα των προσωπικών επιλογών του ατόμου, που δεν μπορεί να περιορίζεται ή να ετεροκαθορίζεται, αλλά πρέπει να τυγχάνει σεβασμού και προστασίας".
Η κ. Νικολάου σημειώνει ότι η έννοια της οικογένειας δεν αποτελεί ζήτημα νομικό, αλλά πραγματικό και σύμφωνα με το ΕΔΑΔ, η ύπαρξη ή όχι οικογένειας εξαρτάται από την πραγματική ύπαρξη στενών προσωπικών δεσμών. Το ΕΔΑΔ έχει νομολογήσει ότι "η οικογενειακή ζωή δεν περιορίζεται μόνο σε σχέσεις που βασίζονται στο γάμο αλλά συμπεριλαμβάνουν και άλλες de facto οικογενειακές σχέσεις, όπου τα μέρη ζουν μαζί εκτός γάμου".
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θεωρεί πως σε αυτές τις περιπτώσεις, τα νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα θα πρέπει να απολαμβάνονται χωρίς διακρίσεις. Σε σχέση με διακρίσεις στη βάση του φύλου ή του σεξουαλικού προσανατολισμού, το ΕΔΑΔ θεωρεί ότι μόνο πολύ βαρύνοντες ή ιδιαιτέρως σοβαροί λόγοι θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν διαφορετική μεταχείριση. Το Δικαστήριο σε πολλές περιπτώσεις έχει διαπιστώσει διακρίσεις κατά των ομόφυλων ζευγαριών σε σχέση με δικαιώματα που το κράτος παρέχει μόνο σε ετερόφυλα ζευγάρια. Αυτό που έχει σημειώσει το ΕΔΑΔ είναι ότι η ερμηνεία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να είναι στατική, αλλά εξελικτική, ώστε να αντανακλά τις κοινωνικές αλλαγές και τις σύγχρονες συνθήκες ζωής. Η Επ. Διοικήσεως στην έκθεσή της παραθέτει σειρά αποφάσεων του ΕΔΑΔ σε σχέση με δικαίωση ομόφυλων ζευγαριών έναντι κρατών της Ευρώπης. Η κ. Νικολάου σημειώνει ότι το θέμα της εισόδου και παραμονής ομόφυλου συντρόφου ή συζύγου Ευρωπαίου πολίτη στο έδαφος κράτους μέλους της ΕΕ, δεν έχει έως σήμερα εξεταστεί από το ΕΔΑΔ ή το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Η κ. Νικολάου σημειώνει ότι η έννοια της οικογένειας δεν αποτελεί ζήτημα νομικό, αλλά πραγματικό και σύμφωνα με το ΕΔΑΔ, η ύπαρξη ή όχι οικογένειας εξαρτάται από την πραγματική ύπαρξη στενών προσωπικών δεσμών. Το ΕΔΑΔ έχει νομολογήσει ότι "η οικογενειακή ζωή δεν περιορίζεται μόνο σε σχέσεις που βασίζονται στο γάμο αλλά συμπεριλαμβάνουν και άλλες de facto οικογενειακές σχέσεις, όπου τα μέρη ζουν μαζί εκτός γάμου".
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θεωρεί πως σε αυτές τις περιπτώσεις, τα νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα θα πρέπει να απολαμβάνονται χωρίς διακρίσεις. Σε σχέση με διακρίσεις στη βάση του φύλου ή του σεξουαλικού προσανατολισμού, το ΕΔΑΔ θεωρεί ότι μόνο πολύ βαρύνοντες ή ιδιαιτέρως σοβαροί λόγοι θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν διαφορετική μεταχείριση. Το Δικαστήριο σε πολλές περιπτώσεις έχει διαπιστώσει διακρίσεις κατά των ομόφυλων ζευγαριών σε σχέση με δικαιώματα που το κράτος παρέχει μόνο σε ετερόφυλα ζευγάρια. Αυτό που έχει σημειώσει το ΕΔΑΔ είναι ότι η ερμηνεία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να είναι στατική, αλλά εξελικτική, ώστε να αντανακλά τις κοινωνικές αλλαγές και τις σύγχρονες συνθήκες ζωής. Η Επ. Διοικήσεως στην έκθεσή της παραθέτει σειρά αποφάσεων του ΕΔΑΔ σε σχέση με δικαίωση ομόφυλων ζευγαριών έναντι κρατών της Ευρώπης. Η κ. Νικολάου σημειώνει ότι το θέμα της εισόδου και παραμονής ομόφυλου συντρόφου ή συζύγου Ευρωπαίου πολίτη στο έδαφος κράτους μέλους της ΕΕ, δεν έχει έως σήμερα εξεταστεί από το ΕΔΑΔ ή το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
"Προχωρημένοι" βουλευτές
Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης στη σύσταση του 1470(2000) εκφράζει ανησυχία γιατί σε πολλά κράτη μέλη οι πολιτικές μετανάστευσης καθιερώνουν διακρίσεις εις βάρος των ομοφυλοφίλων. Άποψη της κοινοβουλευτικής Συνέλευσης είναι ότι σε θέματα μετανάστευσης δεν πρέπει να γίνονται διακρίσεις μεταξύ ομόφυλων και ετερόφυλων σχέσεων.
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη
Στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης έχει αναγνωριστεί το δικαίωμα σύναψης "γάμου" ή συμφώνου συμβίωσης σε ομόφυλα ζευγάρια, ώστε με τη νομιμοποίηση της σχέσης τους να απολαμβάνουν και τα δικαιώματα που προνοούνται για τα ετερόφυλα ζευγάρια.
Ήδη στην Ολλανδία, το Βέλγιο και την Ισπανία επιτρέπεται η σύναψη γάμου μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Στην Αυστρία, την Κροατία, την Τσεχία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, τη Νορβηγία, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία, τη Σουηδία και τη Βρετανία, επιτρέπεται το σύμφωνο συμβίωσης. Στην Ουγγαρία θα εφαρμοστεί από την 1/1/2009. Στην Ελλάδα εξελίσσεται συζήτηση για αλλαγή της νομοθεσίας ώστε να επιτρέπεται ο πολιτικός "γάμος" μεταξύ ομοφύλων, ενώ δημόσια συζήτηση για το θέμα βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ιρλανδία, την Ιταλία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, την Εσθονία και τη Σλοβακία.
Ήδη στην Ολλανδία, το Βέλγιο και την Ισπανία επιτρέπεται η σύναψη γάμου μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Στην Αυστρία, την Κροατία, την Τσεχία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, τη Νορβηγία, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία, τη Σουηδία και τη Βρετανία, επιτρέπεται το σύμφωνο συμβίωσης. Στην Ουγγαρία θα εφαρμοστεί από την 1/1/2009. Στην Ελλάδα εξελίσσεται συζήτηση για αλλαγή της νομοθεσίας ώστε να επιτρέπεται ο πολιτικός "γάμος" μεταξύ ομοφύλων, ενώ δημόσια συζήτηση για το θέμα βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ιρλανδία, την Ιταλία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, την Εσθονία και τη Σλοβακία.
Ναι μεν αλλά
Σε σχέση με το παράπονο του Ινδού, η Επ. Διοικήσεως δεν διαπιστώνει παραβίαση της Νομοθεσίας από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, αφού στην Κύπρο δεν αναγνωρίζεται ο "γάμος" και το σύμφωνο συμβίωσης ομοφύλων. Ωστόσο η κ. Νικολάου σημειώνει ότι "η υποχρέωση ενός κράτους δεν εξαντλείται στην εφαρμογή του Δικαίου της ΕΕ, στο μέτρο που αυτό είναι υποχρεωτικό, αλλά επεκτείνεται και στη ρύθμιση όλων των συναφών ζητημάτων, με τρόπο ώστε αυτά να βρίσκονται σε συμφωνία με το σύνολο των αρχών και των κανόνων που διέπουν την έννομη τάξη του".
Να αναγνωρίζονται οι "γάμοι"
Η Επ. Διοικήσεως διαπιστώνει ότι αποτελεί αδικαιολόγητη δυσμενή διάκριση λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, και σαφή διάκριση σε βάρος ζευγαριών του ίδιου φύλου, ο αποκλεισμός κάθε ομοφυλόφιλου συντρόφου ευρωπαίου πολίτη, από τα δικαιώματα που παρέχει η νομοθεσία για τα μέλη οικογενειών ευρωπαίων στους ετερόφυλους συζύγους.
Η κ. Νικολάου θεωρεί ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη αποφάσεις των δύο Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων, με τις οποίες γίνεται δεκτό ότι οι έννοιες της οικογένειας και του γάμου δεν είναι στατικές αλλά μεταβάλλονται.Ως εκ τούτου συνάγεται ότι θα πρέπει να αναγνωρίζονται και στην Κύπρο οι "γάμοι" και τα σύμφωνα συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών.Σε σχέση με το δικαίωμα διακίνησης και εγκατάστασης, συντρόφων του ίδιου φύλου, Ευρωπαίων πολιτών, η Επ. Διοικήσεως σημειώνει ότι η εθνική νομοθεσία της Κύπρου, "αποδυναμώνει την εφαρμογή της κοινοτικής αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων, και δεν συνάδει με τον άρθρο 13 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που ενθαρρύνει την εξάλειψη των διακρίσεων με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό".
Η κ. Νικολάου θεωρεί ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη αποφάσεις των δύο Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων, με τις οποίες γίνεται δεκτό ότι οι έννοιες της οικογένειας και του γάμου δεν είναι στατικές αλλά μεταβάλλονται.Ως εκ τούτου συνάγεται ότι θα πρέπει να αναγνωρίζονται και στην Κύπρο οι "γάμοι" και τα σύμφωνα συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών.Σε σχέση με το δικαίωμα διακίνησης και εγκατάστασης, συντρόφων του ίδιου φύλου, Ευρωπαίων πολιτών, η Επ. Διοικήσεως σημειώνει ότι η εθνική νομοθεσία της Κύπρου, "αποδυναμώνει την εφαρμογή της κοινοτικής αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων, και δεν συνάδει με τον άρθρο 13 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που ενθαρρύνει την εξάλειψη των διακρίσεων με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό".
Διαβουλεύσεις
Η Επ. Διοικήσεως δεν παραβλέπει ότι θέμα της θεσμοθέτησης σχέσεων ομοφύλων (με γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης) στην Κυπριακή έννομη τάξη είναι πολυδιάστατο και αφορά τόσο στο εγχώριο νομικό και κοινωνικό πλαίσιο όπως και σε ένα πλήθος ζητημάτων (κληρονομικά, φορολογικά, ασφαλιστικά, περιουσιακά, εργασιακά...) τα οποία χρειάζονται συζήτηση και συνθετική μελέτη, υπό το φως της διεθνούς και ευρωπαϊκής πρακτικής. Ωστόσο, η παραγνώριση της πραγματικότητας αυτής και των υπαρκτών συνεπειών, εκτός των άλλων, είναι η βασικότερη αιτία που τα άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό συναντούν νομικά προβλήματα, προκαταλήψεις και δυσκολίες στην καθημερινότητά τους. Οι δυσκολίες αυτές οδηγούν στην κοινωνική περιθωριοποίηση και διαιωνίζουν ανισότητες και αθέμιτες διακρίσεις.
Η Επ. Διοικήσεως θεωρεί ότι δεν έχει νόημα ύπαρξης η πρακτική της διακριτικής μεταχείρισης έναντι Ευρωπαίων πολιτών λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού και για αυτό θα προβεί σε σύσταση στο Τμήμα Αρχείου πληθυσμού και Μετανάστευσης.
Ωστόσο της σύστασης, σύμφωνα με την Νομοθεσία, θα προηγηθούν διαβουλεύσεις με τον παραπονούμενο και το Τμήμα Αρχείου πληθυσμού και Μετανάστευσης. Η κ. Νικολάου αναμένει σε διάστημα δύο μηνών ανταπόκριση από το Υπ. Εσωτερικών στη βάση της έκθεσής της, η οποία διαβιβάστηκε και στον γενικό Εισαγγελέα για να προβεί σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες εντός των αρμοδιοτήτων του.
ΚΑΡΟΛΙΝΑ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ (Πολίτης, 12/5/2008)
ΚΑΡΟΛΙΝΑ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ (Πολίτης, 12/5/2008)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου