ΕΝΑ ΣΥΜΦΩΝΟ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ;

.

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ
Ενα σύμφωνο διακρίσεων;

του Δημήτρη Αγγελίδη, ΕΨΙΛΟΝ, 13-4- 2008
Το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης που ετοιμαζεται να καταθέσει το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει την ευρωπαϊκή πρωτοτυπία να αποκλείει από τις ρυθμίσεις του τα ομόφυλα ζευγάρια. Η ομοφυλοφιλική κοινότητα σκοπεύει να μην αφήσει να περάσει έτσι και αυτή η διάκριση.
Στα τέλη Φεβρουαρίου διαβάσαμε έκπληκτοι ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάσισε να ανασύρει από τη σκονισμένη αρχειοθήκη του ένα νομοσχέδιο που ρυθμίζει τις εξώγαμες σχέσεις, εισάγοντας στην Ελλάδα αυτό που, σύμφωνα με προ τετραετίας δηλώσεις του τότε υπουργού Δικαιοσύνης Αναστάση Παπαληγούρα (και προ οκταετίας του Κώστα Σημίτη), η ελληνική κοινωνία δεν ήταν ώριμη να δεχτεί: ένα σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης. Διαβάσαμε ότι το Σύμφωνο θα περιλαμβάνει ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια, στα οποία θα αναγνωρίζει δικαιώματα και υποχρεώσεις παρόμοια με αυτά του γάμου, μεταξύ των οποίων τη δυνατότητα υιοθεσίας.

H ξαφνική ωρίμανση της ελληνικής κοινωνίας μπορεί και να οφείλεται στη συγκλονιστική εμπειρία μιας απροσδόκητης απώλειας, εν προκειμένω της απώλειας του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Καθώς όμως, μετά τη διαρροή της είδησης, το φάντασμα του εκλιπόντος άρχισε να εμφανίζεται στις τηλεοπτικές οθόνες ζητώντας εκδίκηση, φαίνεται ότι η ελληνική κοινωνία επανήλθε στο προεφηβικό στάδιο. Γιατί, πριν κλείσει εβδομάδα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Σωτήρης Χατζηγάκης έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι πρέπει να εναρμονιστεί η «σύγχρονη πραγματικότητα με τις παραδόσεις και τις ανάγκες της κοινωνίας μας» και συνεπώς το νομοσχέδιο δεν θα περιλαμβάνει τη δυνατότητα υιοθεσίας. Κυρίως, δεν θα περιλαμβάνει τα ομόφυλα ζευγάρια.

Τα διπλά μηνύματα του υπουργού, ο οποίος φαίνεται να παραπαίει ανάμεσα στο φόβο του για τα φαντάσματα και την έλλογη πεποίθηση ότι φαντάσματα δεν υπάρχουν, συνεχίστηκαν. Στα τέλη Μαρτίου, ενώ προηγήθηκαν μια συνάντηση του υπουργού με την Ομοφυλοφιλική και Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας (ΟΛΚΕ) και μια επιστολή της Εθνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), ο υπουργός ανακοίνωσε ότι κάποια στιγμή, αδιευκρίνιστο πότε, θα συστήσει ομάδα εργασίας για να μελετήσει ξεχωριστά το θέμα της συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών.

Διότι, κατά τον υπουργό, αυτό ειδικά το θέμα παρουσιάζει την εξής πρωτοτυπία: «είναι πολυδιάστατο και αφορά ένα πλήθος ζητημάτων (κληρονομικά, φορολογικά, ασφαλιστικά, υγειονομικά, συνταξιοδοτικά, προνοιακά, εργασιακά κ.λπ.), τα οποία χρειάζονται συνθετική μελέτη και είναι αρμοδιότητας πολλών άλλων υπουργείων». Καμία σχέση δηλαδή με κάθε άλλο νομοθέτημα, και ιδίως με αυτό που ρυθμίζει τη συμβίωση των ετερόφυλων ζευγαριών, τα οποία, όπως καταλαβαίνουμε, ακριβώς επειδή είναι ετερόφυλα, ούτε πολυδιάστατο θέμα δημιουργούν, ούτε συνθετική μελέτη χρειάζονται, ούτε απασχολούν αρμοδίως πολλά άλλα υπουργεία.

Δυστυχώς για τον υπουργό, το αδιάσειστο επιχείρημά του δεν έπεισε τους άμεσα ενδιαφερομένους. «Πρόκειται για βδέλυγμα», λέει ο Δημήτρης Τσαμπρούνης, εκπρόσωπος της επιτροπής διοργάνωσης του Athens Pride. «Δεν μπορείς να φτιάχνεις ένα νομοσχέδιο με το οποίο να φωτογραφίζεις μια συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού, από τη στιγμή που δεν υπάρχει καμία ανάγκη να τη διαχωρίσεις και από τη στιγμή που απαγορεύεται. Είναι καθαρά ρατσιστικό και άνευ προηγουμένου».
Η εκτίμηση που επικρατεί στις ομοφυλοφιλικές οργανώσεις είναι ότι ο αποκλεισμός των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης και η υπαγωγή τους σε ξεχωριστή μελλοντική νομοθετική ρύθμιση δεν στηρίζεται σε κανένα νομικό επιχείρημα. Αντιθέτως, παραβιάζει την συνταγματική αρχή της ίσης μεταχείρισης και μια σειρά άλλων διατάξεων, και γίνεται μόνο και μόνο για λόγους που θα ονομάζαμε «πρακτικούς». Κι ίσως οφείλεται σ’αυτούς τους πρακτικούς λόγους το γεγονός ότι διαβάσαμε σε συνεντεύξεις τον υπουργό Δικαιοσύνης να δηλώνει καλός χριστιανός, να υπενθυμίζει με σεμνότητα ότι έχει βραβευτεί από την Ελληνική Εταιρεία Χριστιανικών Γραμμάτων για τη μελέτη του με τον εύγλωττο τίτλο «Η ελληνική ταυτότητα στη Νέα Τάξη» και να ξοδεύει την αναπνοή του για να υπογραμμίσει ότι «με ιδιαίτερη προσοχή» λαμβάνει υπόψη του τις θέσεις και αντιδράσεις της Εκκλησίας. Αν στον Επιτάφιο τον δούμε ντυμένο παπαδάκι να δίνει με υπερηφάνεια το θυμιατό στον ιερέα, δεν θα είναι έκπληξη.

Η αντίρρηση των ομοφυλόφιλων είναι ότι ο υπουργός δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη του με την ίδια ιδιαίτερη προσοχή τις θέσεις των ίδιων, που τυχαίνει να είναι αυτοί τους οποίους κατεξοχήν αφορά το νομοσχέδιο. «Ο υπουργός μέχρι σήμερα κώφευσε σε σχέση με τους ενδιαφερόμενους και απευθύνθηκε μόνο σε ανθρώπους τους οποίους εκ της θέσης τους δεν αφορά το θέμα», λέει ο Νίκος Χατζητρύφων, εκπρόσωπος της θεσσαλονικιώτικης οργάνωσης Σύμπραξη κατά της Ομοφυλοφοβίας. Πρόσφατα, η Σύμπραξη έστειλε επιστολή στον υπουργό, μαζί με το τεύχος των πρακτικών ενός συνεδρίου που είχε διοργανώσει για το θέμα το 2005 «για να μην έχει καμία έλλειψη πληροφόρησης, εφόσον βέβαια τον ενδιαφέρει να πληροφορηθεί», όπως λέει ο κ. Χατζητρύφων. Την απάντηση ακόμη την περιμένει, όπως περιμένει δεκαπέντε χρόνια το ελληνικό κράτος να σεβαστεί την τότε προτροπή του Ευρωκοινοβουλίου και να ρυθμίσει νομοθετικά τις ομόφυλες σχέσεις, συνεργαζόμενο με τους φορείς των ομοφυλόφιλων, προκειμένου να δοθεί λύση σε προβλήματά τους και να καταπολεμηθεί η ψυχική και σωματική βία που υφίστανται.

Το ερώτημα που απασχολεί τώρα τις ομοφυλοφιλικές οργανώσεις είναι τι στάση θα κρατήσουν απέναντι στην ομάδα εργασίας, εφόσον βέβαια προσκληθούν να μετάσχουν σ’αυτή, μια πρόσκληση καθόλου σίγουρη. Θα συμμετέχουν στην ομάδα, με κίνδυνο να τη νομιμοποιήσουν; «Πιστεύω ότι πρέπει να πάμε και να υποστηρίξουμε ότι δεν θέλουμε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από την πλήρη ισότητα στο νόμο, θεωρώντας ότι ένα ζευγάρι ομόφυλων και ένα ζευγάρι ετερόφυλων είναι απολύτως το ίδιο πράγμα. Και να πούμε, για να κάνουμε λίγο πλάκα, ότι δεν θα συναινέσουμε στη δημιουργία μιας ξεχωριστής προνοιακής ρύθμισης, ρατσιστικής σε βάρος των ετεροφυλόφιλων», λέει από την ΟΛΚΕ ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος. Συμμετοχή δηλώνει και η Σύμπραξη «για να μην έχει ο υπουργός κανένα πάτημα ότι δήθεν δεν γνωρίζει και για να πούμε ότι δεν επιτρέπεται να γίνονται διακρίσεις με οποιοδήποτε πρόσχημα». Μέχρι τότε, η οργάνωση πυκνώνει τις επαφές της με το ευρωπαϊκό τμήμα της Διεθνούς Λεσβιακής και Γκέι Ενωσης (ILGA) με σκοπό να ασκηθούν πιέσεις και από το εξωτερικό.
Εκτός των συνόρων κινείται κυρίως και μια ομάδα ιστολόγων που συνασπίστηκαν μόλις άκουσαν τα ευχάριστα. Με την υπογραφή Έλληνες Μπλόγκερ Εναντίον των Διακρίσεων ανέβασαν στα ιστολόγιά τους ένα μπάνερ σχεδιασμένο από τον Greek Gay Lolita κι ένα κείμενο γραμμένο από τον Gay Super Hero, μεταφρασμένο στ’αγγλικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά και τα γερμανικά: «Στην Ελλάδα οι ομοφυλόφιλοι, οι λεσβίες και οι διαφυλικοί γνωρίζουν από διακρίσεις. Τις αντιμετωπίζουν καθημερινά στην οικογένεια, την κοινωνική ζωή και τον επαγγελματικό στίβο. Καμιά φορά όμως φτάνει μια σταγόνα για να ξεχειλίσει το ποτήρι. … Αυτό που ζητάμε είναι ίσα δικαιώματα για όλους. Τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο. Αυτή τη φορά δεν θα μείνουμε σιωπηλοί. Αυτή τη φορά δεν θα κάτσουμε με σταυρωμένα χέρια». Το κείμενο φέρει τις υπογραφές περίπου 250 ιστολόγων στην Ελλάδα και το εξωτερικό κι έχει δημοσιευτεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες ιστοσελίδες ομοφυλοφιλικής θεματολογίας του εξωτερικού.

«Αυτό που μας σκανδάλισε», λέει ο Gay Super Hero, «ήταν ότι επιχειρείται άλλος ένας αποκλεισμός σε βάρος μιας ομάδας ανθρώπων, και μάλιστα σ’ένα νόμο που στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης έχει θεσμοθετηθεί για να τους συμπεριλάβει. Δεν καταλαβαίνω, ως τι μας εξετάζει αυτή η ομάδα εργασίας; Δεν έχουμε ειδικές ανάγκες, έχουμε τις ανάγκες που έχουν όλοι. Αφήνουν το ζήτημα να πλανάται συγκεχυμένο γιατί θέλουν να μετρήσουν αντιδράσεις. Άρα οφείλουμε να τους παρέχουμε αντιδράσεις».

Αν τελικά, παρά τη διεθνή κινητοποίηση και τις πιέσεις στην Ελλάδα, το νομοσχέδιο κατατεθεί ως έχει, αποκλείοντας τα ομόφυλα ζευγάρια, οι οργανώσεις ήδη ετοιμάζονται για τις επόμενες κινήσεις: προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας και, αν δεν δικαιωθούν, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. «Αν έφτανε αυτό το σύμφωνο συμβίωσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστηριο, η Ελλάδα θα καταδικαζόταν», λέει ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος, που διατηρεί το ιστολόγιο elawyer. «Εγώ έχω ήδη πελάτες που μου έδωσαν εντολή, αν περάσει το νομοσχέδιο όπως έχει, να φτάσουμε μέχρι το Στρασβούργο. Από κει και πέρα, αν η Ελλάδα δεν αλλάξει το νομοσχέδιο, όποιος θεωρεί ότι θίγεται, θα πηγαίνει στο Στρασβούργο και θα διεκδικεί αποζημιώσεις».
Ακόμα και αν από ένα θαύμα οι ομόφυλες σχέσεις υπάγονταν σήμερα κιόλας στο προς επεξεργασία νομοσχέδιο, οι ομοφυλόφιλοι θεωρούν ότι θα αναπαρήγαγε πολλές ανισότητες. Η ομοφυλοφιλική κοινότητα ζητά πρόσβαση στο δικαίωμα της υιοθεσίας, αντλώντας παράδειγμα από την εμπειρία χωρών που αναγνωρίζουν σε ομόφυλα ζευγάρια το δικαίωμα της υιοθεσίας, παρουσιάζοντας έρευνες που δείχνουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ομόφυλα ζευγάρια δεν διαφέρουν από αυτά που μεγαλώνουν σε ετερόφυλα, κι επικαλούμενη την ελληνική νομοθεσία, που αναγνωρίζει δικαίωμα υιοθεσίας σε ένα μεμονωμένο άτομο. «Άρα όλη η φιλολογική και μαλιαρή συζήτηση περί προτύπων είναι περιττή», λέει ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος. «Προφανώς ο νομοθέτης όταν δίνει τη δυνατότητα να υιοθετήσει ένας μόνο άνθρωπος, δεν εννοεί ότι αυτός ο ένας θα είναι και άνδρας και γυναίκα. Έχει πει δηλαδή ότι μια καλή γυναίκα ή ένας καλός άνδρας φτάνει».

Άλλο ζήτημα προς ρύθμιση είναι το θέμα της παροχής ιθαγένειας στους αλλοδαπούς υπηκόους που θα συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης με Έλληνες, καθώς δεν είναι λίγα τα ομόφυλα ζευγάρια Ελλήνων με πολίτες άλλων χωρών. Οι ομοφυλόφιλοι ζητούν να λαμβάνει αυτομάτως την ελληνική ιθαγένεια ο αλλοδαπός εταίρος της συμβίωσης, όπως συμβαίνει με το γάμο, έτσι ώστε να μην απειλούνται με διάλυση σχέσεις ζωής εξαιτίας του τυχαίου της γεωγραφίας.

Αυτά τα δύο ζητήματα, της υιοθεσίας και της ιθαγένειας, θα κληθούν να τα αντιμετωπίσουν και όσα ετερόφυλα ζευγάρια συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης. Η διαφορά είναι ότι, μέχρι να θεσπιστεί και στην Ελλάδα το δικαίωμα πολιτικού γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια, όπως αγωνίζεται τελευταία η ομοφυλοφιλική κοινότητα παράλληλα με τη μάχη για το σύμφωνο, τα ομόφυλα ζευγάρια στερούνται κάθε άλλη διέξοδο. «Ο στόχος είναι η ισότητα και η άρση των διακρίσεων παντού», λέει ο Δημήτρης Τσαμπρούνης από το Athens Pride. «Και στο θέμα του γάμου και στο θέμα της ελεύθερης συμβίωσης. Αν είναι να βγάζουμε χωριστά νομοσχέδια με κριτήριο τον σεξουαλικό προσανατολισμό του καθενός, προτείνω και γω να βγάλουμε ξεχωριστό νομοσχέδιο για λεσβιακά ζευγάρια, ξεχωριστό για γκέι, ξεχωριστό για αμφί, ξεχωριστό για τρανς. Ας βγάλουμε καμιά πενηνταριά νομοσχέδια γι’αυτό το θέμα».

.

(Αναδημοσίευση από το www.dimitrisangelidis.com)