ΕΙΧΑΝ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΕΡΩΜΕΝΗ

.

MERCEDES DE ACOSTA

Δυο «ιερά τέρατα» του παγκόσμιου κινηματογράφου, η Γκρέτα Γκάρμπο και η Μάρλεν Ντίτριχ – αλλά και η Ισιδώρα Ντάνκαν και η αδελφή του Φρεντ Αστέρ – υπήρξαν ερωτευμένες με την ίδια γυναίκα με τη Μερσέντες ντε Ακόστα. Στις αρχές του 2000, η δημοσιοποίηση των επιστολών που αντάλλαξε η τελευταία με τη Σουηδέζα ηθοποιό προκάλεσε θύελλα συζητήσεων και επανέφερε στο προσκήνιο τη θυελλώδη ζωή της.
Η Μερσέντες ντα Ακόστα γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1893. Ήταν η όγδοη και τελευταία κόρη μιας ευκατάστατης ισπανικής καταγωγής οικογένειας, εγκατεστημένης στην Κούβα. Η μητέρα της, που περίμενε τον πολυπόθητο γιο, ξεπέρασε την απογοήτευσή της φωνάζοντας τη μικρή Ραφαέλ και ανατρέφοντάς την σαν αγόρι, με τη συμμετοχή ολόκληρης της οικογένειας σ’ αυτό το παιχνίδι.
Ωστόσο, επτά χρόνια αργότερα, συνέβη η τραγωδία. Σ’ έναν παιδικό τσακωμό, ένα αγοράκι της φώναξε κατάμουτρα: «Αν είσαι αγόρι και δεν έχεις "αυτό", είσαι παραμορφωμένο!» Την ίδια στιγμή ο παιδικός της κόσμος κατέρρευσε! Η οικογένεια όμως τη λάτρευε κι έτσι το περιστατικό «καταχωνιάστηκε» στο ασυνείδητο του μικρού κοριτσιού.
Η μεγαλύτερη αδελφή της, η Ρίτα, παντρεμένη με τον Φίλιπ Λίντινγκ, εραστή της Μάτα Χάρι, της γνώρισε τον Ροντέν, τον Μπεργκσόν, τον Ντ’ Ανούντσιο, την Έντιθ Γουόρτον, τη Σάρα Μπερνάρ, τον Χαλίλ Γκιμπράν, μεταξύ πολλών άλλων διάσημων που σύχναζαν στο αξιοζήλευτο σαλόνι της. Κι ήταν ο Χαλίλ Γκιμπράν που θα την οδηγήσει να αμφισβητήσει, στην εφηβεία της, τον καθολικισμό της! Η γνωριμία τους θ’ αποτελέσει μια πνευματική περιπέτεια που χρόνια αργότερα θα τη φέρει στην Ινδία, όπου θα γνωρίσει τον γκουρού Ραμάνα Μαρχάσι. Στην αυτοβιογραφία της θα περιγράψει τις τρεις σημαντικότερες ημέρες της ζωής της κοντά του : «Πρέπει ν’ ακολουθείς το "εγώ" σου. Δεν υπάρχει τίποτε και κανείς άλλος ν’ ακολουθήσεις» της είπε και βάζοντας το δεξί του χέρι στην καρδιά της, συνέχισε: «Εδώ βρίσκεται η καρδιά, η πνευματική καρδιά! Βρες το "εγώ" σου στην πραγματική καρδιά!» Και η Μερσέντες θα ξεκινήσει την αναζήτηση, ερωτευόμενη το 1917 τη δεκαεξάχρονη τότε Ισιδώρα Ντάνκαν.
Ένας έρωτας που συνεχίστηκε σαν προστασία και οικονομική βοήθεια μέχρι τον τραγικό θάνατο της Ισιδώρας από την πιασμένη στη ρόδα μιας Μπουγκάτι εσάρπα της. Από την εποχή αυτή διασώζεται ένα ποίημα της θεϊκής χορεύτριας για τη Μερσέντες: «Κορμί λεπτό, χέρια απαλά και άσπρα / στην υπηρεσία της ηδονής μου / δυο λουλουδιασμένα στήθη / στρογγυλά και γλυκά / προσκαλούν το πεινασμένο μου στόμα να φάει / απ’ όπου δυο ρόδινες στητές ρώγες / ζητούν από τη διψασμένη μου ψυχή να πιει / κι ακόμα πιο κάτω ένας μυστικός τόπος / όπου θα ‘θελα να κρύψω το πρόσωπό μου / τα φιλιά μου σαν ένα σμήνος από μέλισσες / θα ανοίξουν δρόμο / ανάμεσα στους μηρούς σου / και θα ρουφήξουν μέλι από τα χείλη σου / ενώ εγώ θα αγκαλιάζω τους λεπτούς γοφούς σου».
Τι ήταν αυτό που διέθετε η Μερσέντες και προκάλεσε τόσα πάθη; Το ύψος της ήταν μόλις 1,57. Αδύνατη, με μεγάλα εντυπωσιακά μαύρα μάτια και εξέχοντα ζυγωματικά, με μαύρα μαλλιά γυαλισμένα με μπριγιαντίνη, σχεδόν πάντα ντυμένη στα μαύρα, φορώντας καπέλο και μ9α μακριά κάπα από την οποία μόλις φαίνονταν οι αγκράφες των παπουτσιών της, η Μερσέντες τραβούσε την προσοχή σε κάθε εμφάνισή της. Κάποιος σήμερα, κοιτάζοντας τις φωτογραφίες της, ίσως να μην καταλάβει τι ήταν αυτό το τόσος ιδιαίτερο που είχε! Όμως, απ’ ό,τι λέγεται, ήταν αρκετό να την ακούσει κάποιος να δηλώνει «μπορώ να αρπάξω τη γυναίκα οποιουδήποτε άνδρα», για να συνειδητοποιήσει την ισχυρή προσωπικότητά της. Την ίδια εποχή θα ξεκινήσει τη σχέση της με τη Ναζίμοβα, διάσημη Ρωσίδα ηθοποιό που μόλις είχε φθέσει στην Αμερική με σκοπό να κατακτήσει το Μπρόντγουεϊ. Κοντά της θα βυθιστεί στη ρωσική κουλτούρα, θα μυηθεί στον κόσμο του Ντοστογιέφσκι, του Τολστόι, του Γκόγκολ και του Πούσκιν.
Όμως, η πίεση της μητέρας της θα την αναγκάσει το 1920 να παντρευτεί συμβατικά τον Αμπραάμ Πουλ, γόνο πλούσιας οικογένειας του Σιγκάγου. Σε αντίθεση με την ισχύουσα αμερικανική παράδοση, τα 15 χρόνια που κράτησε αυτός ο γάμος, η Μερσέντες θ’ αρνηθεί να αποκαλείται κυρία Πουλ. Μάλιστα, αμέσως μετά την τελετή, φεύγει για ένα μακρύ ταξίδι στην Ευρώπη με την έξαλλη από ζήλια ερωμένη της ηθοποιό Έβα Λεγκαλιέν.
Είναι σ’ αυτό το ταξίδι, στη ρεσεψιόν του περίφημου ξενοδοχείου Pera Palace, που θα ανταλλάξει την πρώτη φευγαλέα ματιά με την πιο εντυπωσιακή γυναίκα που έχουν δει ποτέ τα μάτια της. Από τους αριστοκρατικούς της τρόπους φαντάζεται ότι είναι Ρωσίδα πριγκίπισσα, αλλά ο ρεσεψιονίστ το διαψεύδει. Δεν θυμάται το όνομα της, «αλλά σίγουρα πρόκειται για μια νεαρή Σουηδέζα ηθοποιό», της λέει.
Ναι, είναι η Γκρέτα Γκάρμπο! Θα χρειαστεί να περάσουν εννιά ολόκληρα χρόνια πριν της δοθεί η ευκαιρία να τη γνωρίσει από κοντά σ’ ένα πάρτι στη Σάντα Μόνικα, στο σπίτι της σεναριογράφου Σάλκα Βέρτελ. Η Μερσέντες είναι καλεσμένη ως σεναριογράφος του Χόλυγουντ. Είναι ένα πάρτι στους αντίποδες της τυπικής χολιγουντιανής ανοησίας και κακογουστιάς, που καθόλου δεν αντέχει. Όπως σημειώνει στην αυτοβιογραφία της «Εδώ βρίσκεται η καρδιά», όταν έδωσαν οι δυο τους τα χέρια και της χαμογέλασε, αισθάνθηκε ότι την ήξερε όλη της τη ζωή, σε πολλές προηγούμενες μετενσαρκώσεις της. Η εικοσιεξάχρονη τότε Γκάρμπο προσέχει ένα βραχιόλι που φοράει η Μερσέντες. «Το αγόρασα στο Βερολίνο για σένα» της απαντάει εκείνη, ενώ το βγάζει και της το χαρίζει.
Είμαστε στους πρώτους μήνες του 1931 και η Μερσέντες, 38 χρόνων, έμπειρη σε σαπφικούς έρωτες, απσίγνωστη στους ομοφυλοφιλικούς κύκλους της Νέας Υόρκης των τρελών χρόνων του Μεσοπολέμου, νιώθει ότι ερωτεύεται για πρώτη φορά έτσι ασυγκράτητα. Όταν η Γκάρμπο θα της προτείνει να περάσουν μαζί 6 εβδομάδες στο νησί της ασημένιας λίμνης στη Σιέρα Νεβάδα, θα είναι γι’ αυτήν η απόλυτη ευτυχία. Θα γράψει: «Πώς να περιγράψεις 6 μαγευτικές εβδομάδες… Έξι τέλειες εβομάδες μέσα σε μια ολόκληρη ζωή… κι όλο αυτό τον καιρό ούτε μια στιγμή δυσαρμονίας ανάμεσα στην Γκρέτα κι εμένα… 6 εβδομάδες που πέρασαν σαν 6 λεπτά». Ωστόσο, από αυτές τις διακοπές το μόνο που έχει μείνει για την …ιστορία και την περιέργεια μας είναι κάποιες γυμνόστηθες φωτογραφίες της Γκάρμπο και οι υπαινιγμοί της Μερσέντες για μια θυελλώδη ερωτική σχέση. Υπαινιγμοί που διέψευσε η Γκάρμπο και αμφισβήτησαν πολλοί κοινοί τους φίλοι. Παρ’ όλα αυτά, η Άλις Μπ. Τόκλας, ερωτική σύντροφος της Γερτρούδης Στάιν και μέντορας της «χαμένης γενιάς», έγραψε στην Ανίτα Λος: «Κάποια μέρα, κάποια μου είπε ότι δεν θα έπρεπε να παίρνουμε στα ελαφρά τη Μερσέντες. Στο τέλος-τέλος είχε στην αγκαλιά της τις δυο πιο σημαντικές γυναίκες της Αμερικής, την Γκρέτα Γκάρμπο και τη Μάρλεν Ντίτριχ!»
Γιατί είναι γεγονός που δεν χωράει την παραμικρή αμφιβολία! Όταν η Γκάρμπο το καλοκαίρι του 1932 φεύγει στη Σουηδία, αδιαφορώντας για το ότι αφήνει πίσω της μόνη κι απελπισμένη τη Μερσέντες, εκείνη θα βρει παρηγοριά στην αγκαλιά της Μάρλεν Ντίτριχ, με πρωτοβουλία μάλιστα της μοιραίας ηθοποιού. Η Μάρλεν Ντίτριχ, τρελά ερωτευμένη με τη Μερσέντες, γεμίζει το σπίτι της δεύτερης με λουλούδια και δηλώνει στα γράμματά της: «Τρελά και παθιασμένα ερωτευμένη μαζί σου». «Μη λες ποτέ "για πάντα", γιατί στον έρωτα είναι βλασφημία», της παραπονιέται σ’ ένα γράμμα της η Μερσέντες. Και πράγματι, 9 μήνες μετά, η Μάρλεν αναγκάζεται να φύγει στην Ευρώπη, μένοντας όμως για πάντα μια καλή και πιστή φίλη της ερωμένης της.
Ακριβώς ό,τι δεν υπήρξε η Γκάρμπο, η οποία διατήρησε για χρόνια με τη Μερσέντες μια φιλία, με τα πάνω και τα κάτω της, κρατώντας όμως τις αποστάσεις και καθορίζοντας αυτή τους κανόνες. Ψυχρή και υπεροπτική, μέχρις ότου διακόψει οριστικά το 1960, όταν δημοσιεύεται η αυτοβιογραφία της Μερσέντες. Λέγεται, μάλιστα, ότι όταν έπειτα από χρόνια η Μερσέντες τής έστειλε ένα χριστουγεννιάτικο καλάθι με ποτά, η Γκάρμπο κράτησε μόνο ένα μπουκάλι βότκα κι επέστρεψε τα υπόλοιπα χωρίς καν ένα ευχαριστήριο σημείωμα.
Φυσικά, στη ζωή της Μερσέντες υπήρξαν και πολλές άλλες ερωμένες, όπως η Αντέλ Αστέρ, αδελφή του Φρεντ, υπήρξαν φίλοι της σπουδαίες προσωπικότητες, όπως ο Πικάσο, ο Έλιοτ, ο Στραβίνσκι, ο Τοσκανίνι, ο Κοκτό, ο Χάξλεϊ, ο Πάουντ, ο Νιζίνσκι, ο Ντιαγκίλεφ, ο Ματίς. Όμως στη ζωή της υπήρξε και το συγγραφικό της έργο, τόσο περίεργα λυρικό και δραματικό χωρίς ίχνος μοντερνισμού, αλλά και τόσο γυναικείο, γεμάτο ευφυΐα και τόλμη.
Παρ’ όλα αυτά, ιδιαίτερα μετά το ’60, η ζωή της άρχισε να γλιστράει στην ανωνυμία, κάτι που η ίδια πάλεψε με νύχια και με δόντια για να το αποφύγει. Τελευταίος περιστασιακός φίλος της, ο Άντι Γουόρχολ. Πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1968, μάλλον μόνη και μάλλον φτωχή.
Την αλληλογραφία της με την Γκάρμπο την κληροδότησε στο μουσείο Rosenbach της Φιλαδέλφειας, με τον όρο να ανοιχθεί 10 χρόνια μετά τον θάνατο της Γκάρμπο. Οι 55 επιστολές, οι 14 κάρτες και τα 10 τηλεγραφήματα δόθηκαν στη δημοσιότητα στις αρχές του 2000, χωρίς να καταφέρουν να ρίξουν το άπλετο φως που όλοι περίμεναν στην τόσο αμφιλεγόμενη σχέση τους και χωρίς να κατορθώσουν να λύσουν το αίνιγμα της σεξουαλικότητας της Γκάρμπο. Διότι η Γκάρμπο, μια γυναίκα που δεν ήθελε με τίποτε να μάθουν οι άλλοι την προσωπική της ζωή, δεν θα έγραφε ποτέ σε γράμματα σκέψεις και συναισθήματα που θα την… εξέθεταν με τη δημοσιοποίησή τους. Μένουν μόνο τα γράμματα της Μερσέντες που αντάλλαξε με τη Ντίτριχ – στα οποία η Μάρλεν την παρηγορούσε για το τέλος της σχέσης της με την Γκάρμπο – ως έμμεσες αναφορές για τη σχέση των δυο γυναικών.

Ωστόσο, γεννημένη στα τέλη του 19ου αιώνα η Μερσέντες ντε Ακόστα κατάφερε να σημαδέψει με τη ζωή και το όνομά της τον πρώτο χρόνο και του 21ου αιώνα

(Του erva_cidreira)