Η ομοφυλοφιλία ως βίωμα στην εφηβεία και την τρίτη ηλικία
Του Β. Γιαννέλου (Ελευθεροτυπία 5-2-2002)
Του Β. Γιαννέλου (Ελευθεροτυπία 5-2-2002)
Ο HIV και το AIDS επηρέασαν τη ζωή πολλών gay αντρών τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Οι περισσότεροι σήμερα είτε έχουν χάσει είτε ξέρουν κάποιον που έχει χάσει τον εραστή του ή κάποιον φίλο ή συγγενή από το AIDS. Αλλοι πάλι άλλαξαν τον τρόπο ζωής τους και περιόρισαν τις επαφές τους. Οι ομοφυλόφιλοι άντρες -όπως άλλωστε κι όλοι οι υπόλοιποι- πρέπει να μάθουν να ζουν με το AIDS και να προστατεύουν τον εαυτό τους και τους υπόλοιπους.
ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ηλικιωμένοι δεν έχουν σεξουαλικότητα κι αυτό το πιστεύουν για όλους τους ηλικιωμένους. Ομως και οι ομοφυλόφιλοι κάποτε γερνάνε.
Πολλοί ηλικιωμένοι ομοφυλόφιλοι έζησαν σε μια εποχή που η κοινωνία τους είχε περισσότερες προκαταλήψεις απ' τη σημερινή. Οσοι ήταν νέοι στα 1930 θυμούνται πως οι σχέσεις μεταξύ ανδρών ήταν απαγορευμένες και μπορούσες να πας γι' αυτό στη φυλακή.
Εξαιτίας αυτών των τρομακτικών εμπειριών είναι συνήθως διστακτικοί στο να μιλήσουν σε άλλους για την ομοφυλοφιλία τους. Αυτή η σιωπή δημιουργεί προβλήματα, όταν η ζωή αρχίζει να απαιτεί περισσότερη βοήθεια από τους γύρω μας. Το νοσηλευτικό προσωπικό ενός νοσοκομείου σπάνια συνειδητοποιεί ότι ο καλός φίλος του ασθενή δεν είναι παρά ο σύντροφος όλης του της ζωής.
Για την κατάσταση των ηλικιωμένων ομοφυλόφιλων ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο τα ομοφυλοφιλικά κινήματα, τα οποία συγκροτούν ομάδες υποστήριξής τους. Αυτές οι ομάδες βοηθούν τους ηλικιωμένους να αντιμετωπίσουν την αρνητική στάση απέναντι στην ομοφυλοφιλία αλλά και να συναντήσουν άλλα άτομα για κοινωνικές επαφές.
Ετσι εξισορροπείται κάπως η επικράτηση της νεανικής κουλτούρας στον ομοφυλοφιλικό χώρο.
ΝΕΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ
Τα χρόνια της εφηβείας είναι η περίοδος κατά την οποία αρχίζει κανείς να ανακαλύπτει τα αισθήματα που σχετίζονται με τον έρωτα, τις σχέσεις και το σεξ. Μιλάς με τους φίλους σου σχετικά με τον ποιον αγαπάς και για το πώς να τον/την πλησιάσεις. Ομως συνήθως οι φίλοι υποθέτουν ότι κι εσύ θα ενδιαφέρεσαι για το άλλο φύλο. Και συχνά η ιδέα τους για την ομοφυλοφιλία είναι αρνητική, ειδικά στα αγόρια.
Πολλοί έφηβοι ομοφυλόφιλοι ζουν με το φόβο μήπως οι φίλοι τους ανακαλύψουν τα πραγματικά τους συναισθήματα. Κι έτσι μερικές φορές επιλέγουν να αποφεύγουν τους φίλους τους. Αλλοι πάλι προσπαθούν να παραστήσουν τους ετεροφυλόφιλους και για να το αποδείξουν, ή καλύτερα να το επιδείξουν, επιδίδονται σε πολλά πάρε-δώσε με άτομα του άλλου φύλου ή ακόμη και σε σεξουαλικές επαφές.
Οι νεαροί ομοφυλόφιλοι υποστηρίζουν ότι η ανυπαρξία ρόλου για τους ομοφυλόφιλους και η αφάνεια της ομοφυλοφιλίας κάνουν δύσκολο αν όχι αδύνατο το να μιλήσουν ανοιχτά για τα αισθήματά τους.
Για τα νεαρά ομοφυλόφιλα αγόρια το μόνο με το οποίο μπορούν να συγκρίνουν τον εαυτό τους είναι οι «πορνόγεροι» ή οι «κουνιστές αδερφές», γιατί μόνον αυτά έχουν ακούσει και μόνον αυτά ξέρουν ότι υπάρχουν. Τα νεαρά κορίτσια, πάλι, βρίσκονται σε απόλυτη σιωπή. Στην ηλικία τους λεσβίες δεν υπάρχουν, υποτίθεται.
Οποτε συζητούνται στην παρέα τα συναισθήματα των εφήβων, η ομοφυλοφιλία γίνεται ακόμη πιο αφανής αφού κανείς δεν μιλά γι' αυτήν και δεν φαίνεται να ξέρει τίποτα. Στη χειρότερη περίπτωση, το μόνο που μαθαίνει κανείς είναι ότι πρόκειται για κάτι που αν έχει την ατυχία να το αισθάνεται θα του περάσει με τον καιρό.
Η έλλειψη μιας θετικής εικόνας για τους νεαρούς ομοφυλόφιλους δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα. Οι έφηβοι ομοφυλόφιλοι, αγόρια και κορίτσια, μεγαλώνουν αναπτύσσοντας αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους κι αυτό επισύρει μια σειρά προβλημάτων που χρειάζονται πολλά χρόνια να εξαλειφθούν. Πολύ συχνά, φτάνουν στην Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα νέοι γεμάτοι ανασφάλειες, που αντιμετωπίζουν το μέλλον τους με απαισιοδοξία απελπιστική.
Χρειάζεται πολύς χρόνος μέσα σε ένα περιβάλλον όπου αισθάνονται φυσιολογικοί για να αρχίσουν να σκέφτονται θετικά για τον εαυτό τους. Αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής είναι να αντιμετωπίζουν καλύτερα την προσωπική τους ζωή, το χώρο της εργασίας τους, το περιβάλλον τους. Συνήθως μπορούν και να μιλήσουν στους γονείς τους για την ομοφυλοφιλία τους και να το χειριστούν με τέτοιον τρόπο ώστε τα προβλήματα να λυθούν.
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟ ΖΕΥΓΑΡΙ
Παρά την εντύπωση ότι οι σχέσεις των ομοφυλόφιλων είναι συνήθως σύντομες και περιστασιακές, η πλειονότητα των ομοφυλόφιλων αισθάνεται την ανάγκη για τρυφερότητα και μονιμότητα. Γι' αυτό και τον τελευταίο καιρό ακούγεται όλο και περισσότερο το θέμα του «ομοφυλόφιλου γάμου».
Το αίτημα για την αναγνώριση του ομοφυλόφιλου ζευγαριού δεν είναι ούτε νέο ούτε παράλογο. Δεν είναι η διάθεση να φορέσουν «γαμπριάτικα» κι ούτε φυσικά η έγκριση της σχέσης από ένα δήμαρχο αλλά οι ανάγκες της καθημερινής ζωής που κάνουν τους ομοφυλόφιλους, άνδρες και γυναίκες, να θέλουν το γάμο.
Αμα είσαι ετεροφυλόφιλος και παντρεμένος έχεις καθημερινές διευκολύνσεις, που ξεκινούν από τα οικογενειακά εισιτήρια και τα επιπρόσθετα μόρια στις μεταθέσεις και φτάνουν μέχρι τα επιδόματα και τη διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση. Εχουν σημειωθεί ακόμη δραματικά περιστατικά, όπως η περίπτωση μιας ομοφυλόφιλης γυναίκας που πέθανε ολομόναχη στην εντατική χωρίς να μπορεί η σύντροφός της να την επισκεφτεί στις τελευταίες της ώρες. Συχνά όταν ο ένας από τους δύο ομοφυλόφιλους συντρόφους πεθαίνει, ο άλλος μένει στο δρόμο χωρίς να μπορεί καν να διεκδικήσει τα κληρονομικά δικαιώματα μιας ολόκληρης ζωής.
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΓΟΝΕΙΣ
Μερικοί ομοφυλόφιλοι είναι γονείς. Τις περισσότερες φορές έχουν παιδιά από μια προηγούμενη ετεροφυλόφιλη σχέση. Υπάρχουν και άλλοι που απέκτησαν παιδιά αφού αποδέχτηκαν την ομοφυλοφιλία τους και ξεκίνησαν έναν σχετικό τρόπο ζωής, είτε με τεχνητή γονιμοποίηση είτε με επαφή με κάποιον φίλο ή κάποια φίλη. Ορισμένοι ομοφυλόφιλοι ή ομοφυλόφιλα ζευγάρια υιοθέτησαν παιδιά, όπου αυτό επιτρέπεται.
Υπάρχουν πολλές προκαταλήψεις σχετικά με την ψυχική ανάπτυξη των παιδιών με ομοφυλόφιλους γονείς. Όμως οι μελέτες έχουν δείξει πως αναπτύσσονται με τον ίδιο τρόπο που αναπτύσσονται και τα παιδιά με ετεροφυλόφιλους γονείς. Είτε εξετάζεται η ταυτότητα του φύλου, είτε η σεξουαλική τους ταυτότητα, είτε η προθυμία τους να αναλάβουν το ρόλο του φύλου τους, η ανάπτυξη είναι ίδια. Ακόμη και στο πόσο καλή είναι η επαφή με το ταίρι τους δεν σημειώνεται στατιστική διαφορά κι ούτε δέχονται απειλές κι εξαναγκασμούς περισσότερο τα μεν από τα δε.
Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η σεξουαλική ταυτότητα των γονιών δεν επηρεάζει την ποιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος του παιδιού. Αντιθέτως, αυτό που επηρεάζει την οικογένεια, είναι η καταλληλότητα και η ικανότητα των γονιών να μεγαλώσουν παιδιά, είτε είναι ετεροφυλόφιλοι είτε ομοφυλόφιλοι.
ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ηλικιωμένοι δεν έχουν σεξουαλικότητα κι αυτό το πιστεύουν για όλους τους ηλικιωμένους. Ομως και οι ομοφυλόφιλοι κάποτε γερνάνε.
Πολλοί ηλικιωμένοι ομοφυλόφιλοι έζησαν σε μια εποχή που η κοινωνία τους είχε περισσότερες προκαταλήψεις απ' τη σημερινή. Οσοι ήταν νέοι στα 1930 θυμούνται πως οι σχέσεις μεταξύ ανδρών ήταν απαγορευμένες και μπορούσες να πας γι' αυτό στη φυλακή.
Εξαιτίας αυτών των τρομακτικών εμπειριών είναι συνήθως διστακτικοί στο να μιλήσουν σε άλλους για την ομοφυλοφιλία τους. Αυτή η σιωπή δημιουργεί προβλήματα, όταν η ζωή αρχίζει να απαιτεί περισσότερη βοήθεια από τους γύρω μας. Το νοσηλευτικό προσωπικό ενός νοσοκομείου σπάνια συνειδητοποιεί ότι ο καλός φίλος του ασθενή δεν είναι παρά ο σύντροφος όλης του της ζωής.
Για την κατάσταση των ηλικιωμένων ομοφυλόφιλων ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο τα ομοφυλοφιλικά κινήματα, τα οποία συγκροτούν ομάδες υποστήριξής τους. Αυτές οι ομάδες βοηθούν τους ηλικιωμένους να αντιμετωπίσουν την αρνητική στάση απέναντι στην ομοφυλοφιλία αλλά και να συναντήσουν άλλα άτομα για κοινωνικές επαφές.
Ετσι εξισορροπείται κάπως η επικράτηση της νεανικής κουλτούρας στον ομοφυλοφιλικό χώρο.
ΝΕΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ
Τα χρόνια της εφηβείας είναι η περίοδος κατά την οποία αρχίζει κανείς να ανακαλύπτει τα αισθήματα που σχετίζονται με τον έρωτα, τις σχέσεις και το σεξ. Μιλάς με τους φίλους σου σχετικά με τον ποιον αγαπάς και για το πώς να τον/την πλησιάσεις. Ομως συνήθως οι φίλοι υποθέτουν ότι κι εσύ θα ενδιαφέρεσαι για το άλλο φύλο. Και συχνά η ιδέα τους για την ομοφυλοφιλία είναι αρνητική, ειδικά στα αγόρια.
Πολλοί έφηβοι ομοφυλόφιλοι ζουν με το φόβο μήπως οι φίλοι τους ανακαλύψουν τα πραγματικά τους συναισθήματα. Κι έτσι μερικές φορές επιλέγουν να αποφεύγουν τους φίλους τους. Αλλοι πάλι προσπαθούν να παραστήσουν τους ετεροφυλόφιλους και για να το αποδείξουν, ή καλύτερα να το επιδείξουν, επιδίδονται σε πολλά πάρε-δώσε με άτομα του άλλου φύλου ή ακόμη και σε σεξουαλικές επαφές.
Οι νεαροί ομοφυλόφιλοι υποστηρίζουν ότι η ανυπαρξία ρόλου για τους ομοφυλόφιλους και η αφάνεια της ομοφυλοφιλίας κάνουν δύσκολο αν όχι αδύνατο το να μιλήσουν ανοιχτά για τα αισθήματά τους.
Για τα νεαρά ομοφυλόφιλα αγόρια το μόνο με το οποίο μπορούν να συγκρίνουν τον εαυτό τους είναι οι «πορνόγεροι» ή οι «κουνιστές αδερφές», γιατί μόνον αυτά έχουν ακούσει και μόνον αυτά ξέρουν ότι υπάρχουν. Τα νεαρά κορίτσια, πάλι, βρίσκονται σε απόλυτη σιωπή. Στην ηλικία τους λεσβίες δεν υπάρχουν, υποτίθεται.
Οποτε συζητούνται στην παρέα τα συναισθήματα των εφήβων, η ομοφυλοφιλία γίνεται ακόμη πιο αφανής αφού κανείς δεν μιλά γι' αυτήν και δεν φαίνεται να ξέρει τίποτα. Στη χειρότερη περίπτωση, το μόνο που μαθαίνει κανείς είναι ότι πρόκειται για κάτι που αν έχει την ατυχία να το αισθάνεται θα του περάσει με τον καιρό.
Η έλλειψη μιας θετικής εικόνας για τους νεαρούς ομοφυλόφιλους δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα. Οι έφηβοι ομοφυλόφιλοι, αγόρια και κορίτσια, μεγαλώνουν αναπτύσσοντας αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους κι αυτό επισύρει μια σειρά προβλημάτων που χρειάζονται πολλά χρόνια να εξαλειφθούν. Πολύ συχνά, φτάνουν στην Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα νέοι γεμάτοι ανασφάλειες, που αντιμετωπίζουν το μέλλον τους με απαισιοδοξία απελπιστική.
Χρειάζεται πολύς χρόνος μέσα σε ένα περιβάλλον όπου αισθάνονται φυσιολογικοί για να αρχίσουν να σκέφτονται θετικά για τον εαυτό τους. Αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής είναι να αντιμετωπίζουν καλύτερα την προσωπική τους ζωή, το χώρο της εργασίας τους, το περιβάλλον τους. Συνήθως μπορούν και να μιλήσουν στους γονείς τους για την ομοφυλοφιλία τους και να το χειριστούν με τέτοιον τρόπο ώστε τα προβλήματα να λυθούν.
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟ ΖΕΥΓΑΡΙ
Παρά την εντύπωση ότι οι σχέσεις των ομοφυλόφιλων είναι συνήθως σύντομες και περιστασιακές, η πλειονότητα των ομοφυλόφιλων αισθάνεται την ανάγκη για τρυφερότητα και μονιμότητα. Γι' αυτό και τον τελευταίο καιρό ακούγεται όλο και περισσότερο το θέμα του «ομοφυλόφιλου γάμου».
Το αίτημα για την αναγνώριση του ομοφυλόφιλου ζευγαριού δεν είναι ούτε νέο ούτε παράλογο. Δεν είναι η διάθεση να φορέσουν «γαμπριάτικα» κι ούτε φυσικά η έγκριση της σχέσης από ένα δήμαρχο αλλά οι ανάγκες της καθημερινής ζωής που κάνουν τους ομοφυλόφιλους, άνδρες και γυναίκες, να θέλουν το γάμο.
Αμα είσαι ετεροφυλόφιλος και παντρεμένος έχεις καθημερινές διευκολύνσεις, που ξεκινούν από τα οικογενειακά εισιτήρια και τα επιπρόσθετα μόρια στις μεταθέσεις και φτάνουν μέχρι τα επιδόματα και τη διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση. Εχουν σημειωθεί ακόμη δραματικά περιστατικά, όπως η περίπτωση μιας ομοφυλόφιλης γυναίκας που πέθανε ολομόναχη στην εντατική χωρίς να μπορεί η σύντροφός της να την επισκεφτεί στις τελευταίες της ώρες. Συχνά όταν ο ένας από τους δύο ομοφυλόφιλους συντρόφους πεθαίνει, ο άλλος μένει στο δρόμο χωρίς να μπορεί καν να διεκδικήσει τα κληρονομικά δικαιώματα μιας ολόκληρης ζωής.
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΙ ΓΟΝΕΙΣ
Μερικοί ομοφυλόφιλοι είναι γονείς. Τις περισσότερες φορές έχουν παιδιά από μια προηγούμενη ετεροφυλόφιλη σχέση. Υπάρχουν και άλλοι που απέκτησαν παιδιά αφού αποδέχτηκαν την ομοφυλοφιλία τους και ξεκίνησαν έναν σχετικό τρόπο ζωής, είτε με τεχνητή γονιμοποίηση είτε με επαφή με κάποιον φίλο ή κάποια φίλη. Ορισμένοι ομοφυλόφιλοι ή ομοφυλόφιλα ζευγάρια υιοθέτησαν παιδιά, όπου αυτό επιτρέπεται.
Υπάρχουν πολλές προκαταλήψεις σχετικά με την ψυχική ανάπτυξη των παιδιών με ομοφυλόφιλους γονείς. Όμως οι μελέτες έχουν δείξει πως αναπτύσσονται με τον ίδιο τρόπο που αναπτύσσονται και τα παιδιά με ετεροφυλόφιλους γονείς. Είτε εξετάζεται η ταυτότητα του φύλου, είτε η σεξουαλική τους ταυτότητα, είτε η προθυμία τους να αναλάβουν το ρόλο του φύλου τους, η ανάπτυξη είναι ίδια. Ακόμη και στο πόσο καλή είναι η επαφή με το ταίρι τους δεν σημειώνεται στατιστική διαφορά κι ούτε δέχονται απειλές κι εξαναγκασμούς περισσότερο τα μεν από τα δε.
Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η σεξουαλική ταυτότητα των γονιών δεν επηρεάζει την ποιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος του παιδιού. Αντιθέτως, αυτό που επηρεάζει την οικογένεια, είναι η καταλληλότητα και η ικανότητα των γονιών να μεγαλώσουν παιδιά, είτε είναι ετεροφυλόφιλοι είτε ομοφυλόφιλοι.
--Οσοι ήταν νέοι στα 1930 θυμούνται πως οι σχέσεις μεταξύ ανδρών ήταν απαγορευμένες και μπορούσες να πας γι' αυτό στη φυλακή.--
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ χρονιά τελειώνει και επιτρέψτε μου να κλείσω τα λιγοστά σχόλιά μου στο μπλογκ σας με μια απόπειρα χιούμορ.
Όσοι ήταν νέοι το 1930, το 2002 που γράφτηκε το άρθρο θα ήταν το λιγότερο 92 χρονών. Οπότε ή πεθαμένοι θα ήταν ή δεν θα θυμόντουσαν τίποτα.
Σας εύχομαι Καλές γιορτές και ίδια δυναμική παρουσία και για το 2007 με ένα μικρό απόσπασμα από το "Νυχτερινό των αγγέλων"
Είναι οι Άγγελοι!
Έχουν κατέβει στη γη
από αόρατες σκάλες.
.........
Χαμογελούν πονηρά ανεβαίνοντας στους ανελκυστήρες των ξενοδοχείων
όπου ακόμη εφαρμόζεται αργή κάθετη πτήση.
Τα γυμνά σώματά τους έχουν ουράνια αποτυπώματα:
σύμβολα, αστέρια και γαλάζια γράμματα.
Αφήνονται να πέσουν στα κρεβάτια, βυθίζονται στα μαξιλάρια
που τους κάνουν να σκέφτονται για ένα λεπτό τα σύννεφα.
Αλλά κλείνουν τα μάτια, για να παραδοθούν καλύτερα στις απολαύσεις της μυστηριώδους ενσάρκωσής τους,
και όταν κοιμούνται ονειρεύονται όχι τους αγγέλους αλλά τους θνητούς.
Από την Ανθολογία Ομο-ερωτικών Ποιημάτων "Η ΕΛΞΗ ΤΩΝ ΟΜΩΝΥΜΩΝ"
(μετάφραση: Ρήγας Κούπα)
Και να ευχηθώ ακόμα, του χρόνου τέτοιο καιρό, οι οφείλοντες να έχουν εξοφλήσει πολλά από τα οφειλόμενα. Γιατί και στην Ελλάδα που ζεις, ας ελπίσουμε ότι υπάρχει ελπίς.
(erva_cidreira, αν θέλετε να κλείσετε ποιητικά τη χρονιά σας, μπορώ να σας στείλω ολόκληρο το "επίκαιρο" ποίημα. Είναι κρίμα που το κομμάτιασα για να χωρέσει στα σχόλια)
Artois,
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε την ευκαιρία να σας ευχαριστήσω για το ποστ που αφιερώσατε στο Απέναντι Πεζοδρόμιο.
Όμως, με εκπλήσσετε. Δεν είναι λίγο υπερβολικά κολακευτικά τα όσα γράφετε ή μήπως εγώ διαβάζω λάθος;
Βλέπετε, σας έχει φοβηθεί λίγο το μάτι μου. :)
Ο Artois αποφεύγει τις κολακείες. Δεν το έχετε παρατηρήσει πως δεν κάνει oύτε linkblogs;
ΑπάντησηΔιαγραφήEπίσης διαθέτει κρίση, όπως και πληροφορίες για τις μετρήσεις από ίντερνετ φρηκς.
Φίλε erva_cidreira
ΑπάντησηΔιαγραφή«...η επικράτηση της νεανικής κουλτούρας στον ομοφυλοφιλικό χώρο.»
Πραγματικά, εμείς οι ομοφυλόφιλοι, που τόσο πιστεύουμε στην ομορφιά και την ηδονή, θεοποιούμε τη νεότητα και είμαστε γι’ αυτό πολύ σκληροί με την τρίτη ηλικία. Τι ειρωνία για μια ομάδα που κατά κανόνα δεν αποκτά παιδιά και απογόνους, χάνοντας το σημαντικότερο στήριγμα των ηλικιωμένων... Καίρια η αναφορά του ποστ σου στο θέμα. Ας το σκεφτεί λίγο καλύτερα καθένας από μας, για να διώξει την υποσυνείδητο αποτροπιασμό του στο θέαμα ενός μεγαλύτερου σε ηλικία ομοφυλόφιλου, ή στην προοπτική να έχουμε κάποιου είδους επαφή μαζί του. Είναι βαρύς ο όρος, μα είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι από μας κάτι τέτοιο νιώθουμε στο βάθος.