Μ. ΣΕΡΜΑΝ: ΤΟ ΝΑ ΕΙΣΑΙ GAY ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΣΤΟ ΠΩΣ ΒΛΕΠΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

.

ΜΑΡΤΙΝ ΣΕΡΜΑΝ «Το θέατρο πρέπει να είναι πολιτικό»
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ (7 - 03/09/2006)
Η συζήτηση με τον Μάρτιν Σέρμαν, το συγγραφέα του διάσημου «Bent», της επίσης πασίγνωστης Εβραίας «Ρόουζ» και σεναριογράφο της «Κάλλας»-Αρντάν που σκηνοθέτησε ο Τζεφιρέλι, ήταν γεμάτη εκπλήξεις. Οχι μόνο γιατί ο ταλαντούχος δραματουργός, που γύρισε την πλάτη επιδεικτικά στην Αμερική για το θεατρικό Λονδίνο, δεν δειλιάζει να μιλήσει για την ιδιαίτερη φύση του , αλλά και γιατί σκοπεύει να γίνει κάτοικος Ελλάδας. Χτίζει ένα σπίτι στη Μαλεσίνα!
Η σχέση του με τη χώρα μας χρονολογείται απ' το 2001. Τη χρονιά που κατέφθασε στην Αθήνα προκειμένου να παρακολουθήσει στο «Ιλίσια-Βολανάκης» τη «Ρόουζ» του με την Αντιγόνη Βαλάκου. Ο Σέρμαν δεν ενθουσιάστηκε μονάχα με την ερμηνεία της, αλλά και με την πατρίδα της.
Η δραματουργία του ωστόσο δεν έγινε ποτέ της μόδας στην ελληνική θεατρική σκηνή. Εκτός απ' τη Βαλάκου, δεν υπήρξε άλλη πρωταγωνίστριά μας που να κονταροχτυπήθηκε με την ψυχική βαθύτητα και πολλαπλότητα της ηρωίδας του. Ομως μετά το πρώτο ανέβασμα του «Bent», στις αρχές της δεκαετίας του '80, με τον Γιάννη Φέρτη και τον Πέτρο Φυσσούν, η συγκλονιστική ανατομία του ομοφυλοφιλικού έρωτα σ' ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, επαναλήφθηκε με πρωταγωνιστή τον Σταύρο Ζαλμά μια δεκαετία μετά. Επρεπε να περάσει πάνω κάτω ακόμη μια δεκαετία για να ξανανεβεί με τον Απόστολο Γκλέτσο και τον Κώστα Κοντογιάννη. Και οι τρεις παραστάσεις είχαν κάτι κοινό. Το σκηνοθέτη Γιώργο Θεοδοσιάδη.
-Πότε πρωτογράψατε; Πώς ξεκινήσατε;
«Πάντα έγραφα. Το πρώτο μου θεατρικό το έγραψα παιδάκι. Μην με ρωτήσετε το θέμα του. Δεν το θυμάμαι» .
- Η φόρμα μέσω της οποίας θέλατε και μπορούσατε πάντως να εκφραστείτε ήταν εξαρχής η θεατρική.
«Ναι. Μπορώ να γράψω μόνο μέσω της φόρμας που κατόπιν θα ζωντανέψει από ηθοποιούς».
-Ο διάλογος είναι το στοιχείο που κάνει τη διαφορά;
«Δεν θα μπορούσα να περιγράφω αυτό εδώ το δωμάτιο ή τους ανθρώπους γύρω μας. Δηλαδή, η δουλειά ενός μυθιστοριογράφου μού είναι άγνωστη, αδύνατη. Μπορώ όμως να περιγράφω την μεταξύ μας αλληλοεπίδραση. Αυτή είναι η δουλειά μου».
-Δεν είναι μόνο λόγος, διάλογος. Είναι και οι υπαινιγμοί πίσω από το λόγο.
«Φυσικά. Ενας ηθοποιός δεν εκφέρει απλά λόγια. Πρέπει να αποδώσει και όλα όσα αιωρούνται. Οι λέξεις μερικές φορές είναι ψέμα. Είναι φορές που οι ηθοποιοί λένε μια φράση, αλλά εννοούν το εντελώς αντίθετο. Είναι μια επιπλέον χαρά για κάποιον που γράφει θέατρο».
-Είχατε ενστάσεις στον τρόπο που κάποιοι ηθοποιοί παίζαν ένα έργο σας;
«Ναι. Αν είμαι παρών στο πρώτο ανέβασμα ενός έργου μου στην Αγγλία φυσικά μιλάω στο σκηνοθέτη και λέω "αυτό δεν είναι έτσι". Αν όμως είναι μια παραγωγή σε ξένη χώρα και είμαι απλώς καλεσμένος στην πρεμιέρα, δεν μπορώ να αναμειχθώ».
-Εχετε γράψει ξανά και ξανά για τη γενοκτονία των Εβραίων. Τη «Ρόουζ», το «Bent»...
«Πάντα γράφεις μέσα από αυτό που είσαι. Είμαι Εβραίος, οπότε είναι μέρος του εαυτού μου, όπως και ότι είμαι ομοφυλόφιλος. Κάποιες φορές γράφεις και για θέματα που δεν έχουν σχέση με τους Εβραίους ή τους γκέι. Ομως το ότι είσαι και τα δύο είναι καθοριστικό στον τρόπο που βλέπεις τους άλλους και τον κόσμο. Επιπλέον σημαίνει ότι βρίσκεσαι στο περιθώριο της κοινωνίας. Οπότε πρέπει να κοιτάξεις τι βρίσκεται μέσα σ' αυτή. Γι' αυτό συχνά οι γκέι συγγραφείς γράφουν τόσο καλά για ετερόφυλους γάμους. Οπως μαύροι συγγραφείς γράφουν εξαιρετικά για τη λευκή κοινωνία!».
-Τα θέματα που σας ενδιαφέρουν ως δραματουργό είναι συγκεκριμένα;
«Ποτέ δεν προσπαθώ να γράψω για κάτι. Αν το έκανα θα είχα γίνει... διανοούμενος».
-Δεν είστε;
«Οχι. Είμαι έξυπνος. Είναι διαφορετικό. Εχω την εξυπνάδα να μεταφράζω το ένστικτό μου σε ένα είδος τέχνης. Οι διανοούμενοι έχουν ένα άλλο είδος ευφυΐας».
-Είναι επίπονη η διαδικασία συγγραφής;
«Συνήθως νομίζεις ότι δεν θα μπορέσεις να ξαναγράψεις. Ομως είναι πολύ εύκολο όταν πια όλα είναι έτοιμα μέσα στο κεφάλι σου και ξεκινάς να γράφεις».
-Δεν γράφετε ποτέ αυθόρμητα.
«Ναι. Παίρνει χρόνια για να τα βάλεις όλα κάτω».
-Εχετε αποτύχει ποτέ σε κάποιο έργο σας;
«Πολύ συχνά βλέπεις ότι το έργο σου δεν είναι καλό».
-Πού εκτίθεστε περισσότερο; Στο θέατρο ή στο σινεμά;
«Στο θέατρο φυσικά. Το θέατρο είναι ο τόπος έκθεσης του συγγραφέα. Στο σινεμά για καθετί υπεύθυνος είναι ο σκηνοθέτης».
-Εχετε εγκαταλείψει τις ΗΠΑ και μένετε στο Λονδίνο. Υπάρχουν διαφορές για ένα συγγραφέα μεταξύ Αγγλίας και Αμερικής;
«Είναι τεράστια η διαφορά! Καταρχάς υπάρχει μια ισχυρή θεατρική κουλτούρα στο Λονδίνο, κάτι που δεν υπάρχει στην Αμερική. Οπότε είναι πολύ πιο υγιεινό για έναν θεατρικό συγγραφέα να είναι στην Αγγλία. Επειτα στο Λονδίνο ο συγγραφέας έχει μεγαλύτερες ευκαιρίες».
-Νοιάζεστε για τη φήμη σας, για το τι θ' αφήσετε πίσω σας;
«Φαντασιώνομαι συχνά τη μετενσάρκωσή μου. Κι αναρωτιέμαι πώς θα ήταν αν επέστρεφα, πήγαινα στο θέατρο και έβλεπα ένα έργο δικό μου. Θα είχα το ένστικτο να νιώσω ότι αυτό το κείμενο έχει κάτι από εμένα; Πάντως, ό,τι και να λέμε, γράφεις για τη στιγμή που το κάνεις. Κανένας δεν μπόρεσε να μαντέψει γιατί ένα έργο του έζησε και κάποιο άλλο όχι».
-Το σινεμά είναι μια ισχυρή βιομηχανία. Εχει δύναμη να επηρεάζει. Το θέατρο έχει δύναμη σήμερα;
«Σίγουρα μιλάει σε ένα μικρό κοινό. Αλλά έχει δύναμη, γιατί ένα καλό έργο μπορεί να παίζεται για αιώνες και να παρουσιάζεται με τον τρόπο κάθε εποχής. Το θέατρο είναι πιο ευέλικτο».
-Εχει όμως τη δύναμη να αλλάζει ζωές;«Ναι. Δεν μπορεί να αλλάξει συλλογικά ζωές, τη ζωή ενός έθνους. Αν γράψεις ένα έργο κατά του καφέ, για παράδειγμα, δεν πρόκειται ένα έθνος να στραφεί ξαφνικά εναντίον του καφέ. Αλλά κάποιοι άνθρωποι που θα το δουν μπορεί να αποφασίσουν ότι δεν θέλουν να πιουν καφέ ξανά στη ζωή τους».
-Πώς βλέπετε όσα συμβαίνουν στο Ισραήλ και στο Λίβανο;
«Είναι φρικτά! Η χειρότερη κατάσταση από τον Β' Παγκόσμιο. Ενας από τους λόγους είναι οι ηλίθιοι ηγέτες. Ιδίως η αμερικανική κυβέρνηση είναι εντελώς ηλίθια».
-Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, το θέατρο πρέπει να είναι πολιτικό; «Μα, ένας από τους λόγους που τα αμερικανικά έργα δεν είναι δημοφιλή στην Αγγλία είναι ότι έχουν "κομμένη" την Ιστορία. Το θέατρο πρέπει να είναι πολιτικό, όπως είναι η ελληνική τραγωδία, ο Σέξπιρ και ο Τσέχοφ!».